Το φθινόπωρο ο κήπος μας θα γεμίσει από τα πεσμένα φύλλα των δέντρων. Αντί να πετάγονται τα φύλλα στα σκουπίδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή του compost (φυλλοχώματος).
Η κομποστοποίηση είναι η επανάληψη της φυσικής διαδικασίας αποδόμησης (χωνέματος), υλικών φυτικής προέλευσης, τα οποία μετατρέπονται σε πλούσιο οργανικό μίγμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εδαφοβελτιωτικό και σαν άριστο λίπασμα στο κήπο μας.
Το 40 – 60% των οικιακών αποβλήτων είναι οργανικής προέλευσης και από αυτά το 70% είναι κομποστοποιήσιμα. Αυτό σημαίνει ότι εάν κάνουμε κομποστοποίηση μπορούμε να μειώσουμε μέχρι και 35% τον όγκο των οικιακών αποβλήτων
Άλλα σημαντικά πλεονεκτήματα της κομποστοποίησης είναι:
- Αξιοποιούμε πολύτιμη οργανική ουσία τη στιγμή που τα εδάφη μας υποφέρουν από την έλλειψη της.
- Αποφεύγουμε την καύση των υπολειμμάτων άρα μειώνουμε τον κίνδυνο πυρκαγιών με τις γνωστές τραγικές συνέπειες
- Περιορίζουμε τη χρήση χημικών λιπασμάτων συμβάλλοντας στη προστασία των υπόγειων νερών, των ποταμιών, των λιμνών και τελικά της θάλασσας.
Η κομποστοποίηση μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους:
- σε σωρούς
- υπόγεια
- επιφανειακά
Καθένας από τους τρόπους κομποστοποίησης έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Μπορεί να επιλεχθεί αυτός που ταιριάζει στις ανάγκες ή ακόμη και να εφαρμοστούν ταυτόχρονα και οι τρεις.
Κομποστοποίηση σε σωρούς
Κατά τη μέθοδο αυτή, το υλικό που προορίζεται για το χώνεμα συγκεντρώνεται σε σωρούς, οι οποίοι πρέπει να έχουν ελάχιστες διαστάσεις ενός μέτρου προς όλες τις πλευρές. Οι ελάχιστες διαστάσεις του ενός κυβικού μέτρου μας εξασφαλίζουν την ελάχιστη δυνατή μάζα υλικού για να μπορέσει να αναπτυχθεί στο εσωτερικό του απαραίτητη θερμοκρασία των 60 - 65 βαθμών Κελσίου. Η διαμόρφωση του σωρού, όπως θα δούμε, έχει πολύ μεγάλη σημασία, μαζί με ορισμένους άλλους παράγοντες, για την επιτυχία της χώνευσης. Ας δούμε όμως πρώτα ποια υλικά είναι κατάλληλα για κομποστοποίηση και ποια δεν είναι.
Υλικά κατάλληλα για κομποστοποίηση
Τα φυτικά υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι :
- Υπολείμματα λαχανικών (φύλλα και στελέχη)
- Διάφορα αγριόχορτα (να μην έχουν ώριμους σπόρους)
- Σάπια ή χαλασμένα φρούτα
- Λουλούδια από ανθοδοχεία
- Φύλλα
- Ροκανίδια και πριονίδια ξύλου (σε μικρές ποσότητες)
- Κλαδιά δένδρων και θάμνων
- Χώμα από γλάστρες, όταν ανανεώνετε το χώμα τους
- Άχυρο
- Τσόφλια από αυγά
- Υπολείμματα του καφέ
- Κομμένο γρασίδι του γκαζόν (να ανακατευτεί με τεμαχισμένα κλαδιά ή να στρωθεί αυτούσιο σε λεπτές στρώσεις. Το γρασίδι προσφέρεται κυρίως για επιφανειακή κομποστοποίηση), και
- Υπολείμματα λαχανικών από το καθάρισμά τους στην κουζίνα του σπιτιού (π.χ. πατατόφλουδες, βολβοί από φασόλια, αρακάς, κουκιά κ.τ.λ.)
Ακατάλληλα υλικά για κομποστοποίηση
Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όλα τα ανόργανα υλικά που δεν θα αποσυντίθενται και μερικά από τα οργανικά υλικά που η αποσύνθεσή τους θα δημιουργήσει δυσάρεστες οσμές ή κινδύνους για την υγιεινή κατάσταση της κομπόστας, όπως:
- πέτρες
- μεταλλικά αντικείμενα
- πλαστικά
- γυαλί
- τυπωμένο χαρτί
- υπολείμματα φαγητών που περιέχουν κρέας, λίπη, κόκαλα, λάδι
- υλικά καθαρισμού
- τα υπολείμματα τα καλλιέργειας της ντομάτας γιατί στις ρίζες υπάρχουν συχνά νηματώδεις, όπως επίσης και τα φυτικά υπολείμματα που έχουν προσληφθεί από μύκητες (π.χ. περονόσπορος, ωίδιο, κ.λ.π.) για να μη μεταφερθούν τα σπόρια από τις ασθένειες στην κομπόστα που θα παραχθεί.
- θα αποφεύγονται οι φλούδες των εσπεριδοειδών σε μεγάλες ποσότητες γιατί αυξάνουν την οξύτητα και εμποδίζουν την ανάπτυξη μικρών οργανισμών της χώνευσης (μερικά είδη από γαιοσκώληκες)
- να αποφεύγονται οι πευκοβελόνες και τα προϊόντα άλεσης των κλαδιών από όλα τα πευκοειδή γιατί “χωνεύουν” δύσκολα.
Ο σωρός της κομπόστας θα πρέπει κατά διαστήματα να βρέχεται, ιδιαίτερα αν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. Καλό είναι να σκεπάζεται με ένα νάιλον για να περιορίζεται από τη μία μεριά η εξάτμιση και το “ξέρασμα” του και από την άλλη για να μη μουσκέψει πολύ ο σωρός σε μια βροχερή περίοδο.
Από τη δεύτερη κιόλας μέρα που γέμισε το σιλό θα αυξάνει η θερμοκρασία του και μάλιστα, αν η περίοδος είναι ψυχρή, θα βγαίνει και αχνός. Αυτό είναι πολύ καλό σημάδι που δείχνει ότι οι μικροοργανισμοί άρχισαν να κάνουν τη δουλειά τους. Αν σηκωθεί με το χέρι ή με την τσουγκράνα το υλικό, θα παρατηρηθεί πυκνή “μούχλα”. Είναι οι μύκητες που πρώτοι αυτοί αρχίζουν το έργο της χώνευσης.
Η χώνευση θα κρατήσει γύρω στους τέσσερις με έξι μήνες ανάλογα με το είδος του υλικού, την εποχή της χρονιάς που γίνεται η χώνευση (άνοιξη ή χειμώνας) και την ύπαρξη των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη των οργανισμών που κάνουν τη χώνευση. Σε κλειστά δοχεία χώνευσης είναι δυνατό να συντομεύσει ο χρόνος. Μερικοί κατασκευαστές τέτοιων δοχείων αναφέρουν χρόνους χώνευσης 14 - 30 ημερών, φυσικά κάτω από άριστες συνθήκες. Δεν τα έχουμε δοκιμάσει προς τα παρόν για να επιβεβαιώσουμε τους ισχυρισμούς τους.
Υπόγεια κομποστοποίηση
Ένας άλλος τρόπος κομποστοποίησης, με λιγότερες δαπάνες και φροντίδες, είναι η χώνευση των υλικών σε λάκκους ή αλλιώς η υπόγεια κομποστοποίηση. Η υπόγεια κομποστοποίηση συνιστάται για τη γρήγορη βελτίωση των φτωχών εδαφών και την κομποστοποίηση υλικών που μυρίζουν άσχημα όταν γίνεται το χώνεμά τους σε επιφανειακούς σωρούς.
Για την υπόγεια κομποστοποίηση ανοίγεται λάκκος βάθους 30 εκ, πλάτους μισού περίπου μέτρου και μήκους όσο χρειάζεται για την ταφή όλου του διαθέσιμου υλικού. Γεμίζεται ο λάκκος με το υλικό, βρέχεται το υλικό με το απαραίτητο νερό και σκεπάζεται με χώμα. Η κομπόστα πρέπει να «χωνέψει» για 6 τουλάχιστον μήνες. Στη συνέχεια μπορεί να διαμορφωθεί ένα σαμάρι φύτευσης ακριβώς από πάνω της όπου φυτεύονται καρότα ή άλλα βολβώδη λαχανικά την επόμενη χρονιά ακριβώς πάνω από την υπόγεια κομπόστα.
Επιφανειακή κομποστοποίηση
Η επιφανειακή κομποστοποίηση όπως υπονοεί και η λέξη είναι η διαδικασία εκείνη κατά την οποία το χώνεμα των φυτικών υλικών γίνεται στην επιφάνεια του εδάφους.
Με τη μέθοδο αυτή το υλικό διασκορπίζεται στην επιφάνεια του λαχανόκηπου σε στρώματα πάχους 10 εκατοστών τουλάχιστον. Η επιφανειακή κομποστοποίηση δεν κάνει τίποτα άλλο από το να μιμείται αυτό που γίνεται στη φύση, όπου το έδαφος καλύπτεται από τα φύλλα των φυτών και τη νεκρή βλάστηση, η οποία σταδιακά χωνεύεται και μετατρέπεται σε οργανική ουσία. Μέσα και κάτω από το στρώμα της επιφανειακής κομπόστας δημιουργείται ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Τα βακτήρια και οι μύκητες μετατρέπουν το οργανικό υλικό σε θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά, ενώ οι γαιοσκώληκες καταφθάνουν γρήγορα για να πάρουν τμήματα του οργανικού υλικού βαθιάς μέσα στο έδαφος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός χαλαρού εδάφους που είναι τόσο ευεργετικά για τα φυτά. Εκτός από τους γαιοσκώληκες πολλοί οργανισμοί (ακάρεα, πολύποδα, κ.λ.π) τεμαχίζουν και ανακατεύουν το οργανικό υλικό. Το σκόρπισμα μπορεί να γίνει στις θέσεις του λαχανόκηπου που έχουν αφεθεί ως διάδρομοι για την κυκλοφορία των ανθρώπων ή και ανάμεσα στα φυτά.
Στην πρώτη περίπτωση αποκτούμε διαδρόμους κυκλοφορίας, οι οποίοι δεν λασπώνουν ποτέ, δεν πιάνουν χόρτα, ενώ παράλληλα μειώνεται η πίεση που ασκείται στο έδαφος από το βάρος των ανθρώπων, με αποτέλεσμα να μην συμπιέζεται το έδαφος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου